Đặc sản Hà Nội - Bánh phu thê

Trong các đặc sản du lịch của Hà Nội thì  luôn được xếp vào trong danh sách các món du khách có thể mua về làm quà sau chuyến đi du lịch. Bánh phu thê không chỉ là loại bánh ngọt cổ truyền của Hà Nội mà còn là món bánh thường thấy trong dịp Tết Nguyên đán và cưới hỏi của người Việt.

1. Ý nghĩa tên gọi bánh phu thê

Có nhiều tích khác nhau về tên gọi của bánh phu thê. Tích phổ biến nhất kể về vị vua Lý Anh Tông. Khi vị vua này đi đánh trận ở xa, người vợ vua ở nhà thương chồng nên làm ra món bánh này gửi đến cho vua. Vua ăn bánh thấy vị ngọt đậm đà, nghĩ đến tình cảm vợ chồng son sắt nên đặt tên là bánh phu thê.

Lại có tích khác kể về một người lái buôn thuở xưa. Trước khi người lái buôn đi làm ăn xa, người vợ làm ra món bánh này tặng chồng với lời thề nguyện dù xa nhau, tình cảm vợ chồng vẫn luôn ngọt ngào như món bánh. Người chồng xúc động nên đặt tên là bánh phu thê. Ai dè người chồng sau khi đi xa một thời gian thì lại ham thích các cô gái lạ.

Người vợ ở nhà biết chuyện mới gửi cho chồng món bánh này cùng lời nhắn nhủ: “Từ ngày chàng bước xuống ghe/ Sóng bao nhiêu đợt bánh rầu bấy nhiêu”. Người chồng nhận bánh và lời nhắn xong thì tỉnh ngộ liền quay về với vợ.

Bánh phu thê có tên gọi ban đầu là bánh xu xuê

Một tích khác thì kể về vua Lý Thánh Tông và vợ là Nguyên Phi Ỷ Lan, trong một lần về quê ngày Tết người dân ở đây đã tiến vua món bánh này (lúc đó có tên là bánh xu xuê). Vua và Nguyên phi ăn xong khen ngon rồi vua đặt tên cho bánh là bánh phu thê.

Dù với tích nào thì bánh phu thê cũng luôn đi kèm với hình ảnh vợ chồng và món bánh này cũng được gói theo cặp. Đây không chỉ là đặc sản du lịch Hà Nội mà còn có ý nghĩa tượng trưng cho sự chung thủy, sắt son của tình nghĩa vợ chồng. Vì thế, trong các tiệc cưới, bánh phu thê thường được lựa chọn để nói lên mong ước về một tình yêu vợ chồng bền lâu giữa các cặp đôi.

2. Đặc sắc món bánh phu thê

Chỉ là những chiếc bánh nhỏ, nhìn khá đơn giản nhưng bánh phu thê lại ẩn chứa nhiều điều đặc sắc. Bánh phu thê được làm theo cách truyền thống thì rất công phu. Đầu tiên, gạo nếp cái hoa vàng loại ngon được đem vo sạch, để ráo nước và dùng cối giã bằng tay. Tiếp đó, người làm lọc lấy tinh bột gạo.

Một ký nếp cái hoa vàng chỉ lọc được 4 lạng tinh bột gạo mà thôi. Số tinh bột này được đem đi phơi khô rồi xay cho nhuyễn, để tới 15 ngày sau mới đem đi làm bánh. Thời gian để lâu như vậy nhằm khiến cho bột khô hẳn, khi làm bánh sẽ không bị nát. Tiếp đó, người làm lấy hoa dành dành phơi khô, ngâm nước sôi và chiết lấy nước màu vàng tiết ra từ hoa.

Vỏ bánh có màu vàng của hoa dành dành

Tinh bột gạo được trộn với nước hoa dành dành rồi đem ra làm thành bánh. Nhân của bánh là những sợi đu đủ nạo nhỏ, đỗ xanh ngâm kĩ và thắng với đường rồi nghiền ra, trộn với nhân dừa nạo. Trong nhân bánh 4 góc là 4 hạt sen vì cách ăn xưa kia của bánh phu thê là một chiếc cắt làm 4 nên 4 góc đều có hạt sen. Tiếp đó, bánh được rắc một ít vừng lên mặt bánh.

Sau khi hoàn thành, bánh được gói bằng lớp lá dong hoặc lá chuối bên trong, bên ngoài là lá dừa rồi được buộc bằng một sợi lạt đỏ. Như vậy, bánh phu thê có màu sắc đẹp mắt, đó là màu vàng của hoa dành dành, màu trắng của vừng và dừa nạo, màu xanh của lá và màu đỏ của sợi lạt. Do đó, bánh đem đến cảm nhận hài hòa về màu sắc, nói lên hi vọng và mong ước về tình cảm vợ chồng bền chặt, đậm đà.

Công đoạn luộc bánh phu thê cũng nhiều tỉ mỉ. Bánh cần được luộc bằng bếp củi, lửa vừa. Lửa lớn quá làm bánh bị khô, lửa yếu quá làm bánh không chín đượm. Trong các tour du lịch Hà Nội, bánh phu thê thường được giới thiệu với du khách trong và ngoài nước như một món ăn ngon khi thưởng thức và một đặc sản mua về làm quà đầy ý nghĩa.

Bánh phu thê là đặc sản Hà Nội được nhiều người yêu thích

Hiện nay, bánh phu thê được bày bán ở rất nhiều nơi trong nước, tuy nhiên không phải bánh nào cũng là bánh phu thê đích thực. Chiếc bánh phu thê thực sự là một chiếc bánh đầy đủ các nguyên liệu kể trên, đồng thời khi ăn bánh phải có vị dẻo mịn, ngọt bùi của vỏ bánh, hòa quyện với những hương vị đậm đà trong nhân bánh.

Có nhiều loại bánh phu thê bày bán bên ngoài thị trường chỉ có nhân đậu xanh mà không có nhân đu đủ hoặc vỏ bánh quá giòn, quá nhão. Tất cả đều không phải là bánh phu thê đích thực. Để mua được đặc sản bánh phu thê của Hà Nội, du khách nên đến làng Đình Bảng, Từ Sơn, Bắc Ninh – quê hương của món bánh này hoặc khu phố Hàng Than – nơi có nhiều gia đình có truyền thống làm bánh phu thê.

Bánh phu thê thường có mặt trong lễ cưới

Hà Nội với những món bánh nức danh như bánh phu thê, bánh khúc làng Hoàng Mai, bánh rán lúc lắc... đã làm say lòng khách du lịch trong và ngoài nước. Có dịp đến Hà Nội, du khách đừng quên thưởng thức những món bánh cổ truyền nổi tiếng này nhé.

Du lịch Việt Vui tổng hợp

•