Miếu Bà Ngũ Hành nằm trong quần thể kiến trúc di tích và lễ hội, tạo thành trung tâm lễ hội Vũng Tàu nổi tiếng, diễn ra quanh năm cùng với lăng ông Nam Hải và đình thần Thắng Tam. Chính vì thế, Miếu Bà Ngũ Hành trở thành địa điểm thăm quan Vũng Tàu không thể bỏ qua của du khách.
 |
|---|
| Miếu Bà Ngũ Hành (Ảnh sưu tầm) |
Miếu Bà Ngũ Hành được xây dựng vào năm Nhâm Thìn thế kỷ 19 tức năm 1832. Sau đó, vào năm 1845 – 1846, nơi này này được vua Thiệu Trị tặng cấp 4 đạo sắc Thiên Y A Na Diễn Ngọc Phi Thượng Đẳng Thần. Năm 1850, miếu lại được vua Tự Đức tặng cấp 2 đạo sắc Thiên Y A Na Thần Nữ Thượng Đẳng Thần và Thủy Long Thần Nữ Thượng Đẳng Thần.
Miếu Bà Ngũ Hành nằm bên trái khu di tích đình thần Thắng Tam, trên đường Hoàng Hoa Thám, phường Thắng Tam, thành phố Vũng Tàu. Đến năm 1991, toàn bộ khu đình thần Thắng Tam đã được Bộ Văn Hóa công nhận xếp hạng di tích danh thắng văn hóa cấp quốc gia.
 |
|---|
| Khu di tích đình thần Thắng Tam (Ảnh sưu tầm) |
Người ta gọi miếu Ngũ Hành là miếu Bà ngũ hành, còn ngư dân địa phương lại thường gọi là miếu Bà bởi trong miếu đều thờ các bà. Trên bức hoành treo trước cửa chính điện là tên “Ngũ Hành miếu”.
Với tên gọi Ngũ Hành, điểm đến Vũng Tàu này thờ cúng năm yếu tố tạo ra vạn vật: kim – mộc – thủy – hỏa – thổ ở chính điện cùng với hai vị hộ quốc được phong Thượng Đẳng Thần là bà Thiên Y A Na và Thuỷ Long Thần Nữ. Hai bên là bàn thờ năm cô và năm cậu. Bên trái là bàn thờ Quan Công, Quan Bình và Châu Xương. Theo người dân địa phương, đó là những bậc trung nghĩa, cứu hộ người đi biển. Bên phải là bàn thờ Thổ Công. Phía sau là bàn thờ Tiền Hiền và những người giàu lòng nhân ái trong làng.
 |
|---|
| Bên trong Miếu Bà Ngũ Hành (Ảnh sưu tầm) |
Miếu Bà Ngũ Hành có rất nhiều ngày cúng lễ hàng năm. Trong đó, lớn nhất và cũng thu hút nhiều người tham gia là lễ hội Cúng Bà – Nghinh Bà được tổ chức trong ba ngày là 16, 17 và 18 tháng 10 âm lịch.
Với sự góp mặt của chủ lễ, học trò và đông đảo dân làng, lễ Nghinh Bà được bắt đầu từ 6 giờ sáng ngày 16 tháng 10. Kiệu, bàn thờ cũng được bài trí đẹp mắt cùng trầu cau, hoa quả, rượu trà, cờ ngũ hành, chiêng trống, đoàn múa lân… Mọi người cùng khởi hành ra miếu hòn Bà, bãi Sau để nghinh Bà về Miếu Ngũ Hành bắt đầu cúng lễ.
 |
|---|
| Bắt đầu nghi lễ (Ảnh sưu tầm) |
Lễ Nghinh Bà Ngũ Hành là đám rước đi bộ trên đất liền, không giống lễ Nginh Ông dùng ghe. Cũng chính vì cách Hòn Bà 50m nên người dân địa phương thường nghinh Bà khi thủy triều xuống. Đám rước đi theo đường Thùy Vân, qua Phan Chu Trinh ra Hoàng Hoa Thám từ hòn Bà về khu đình Thắng Tam.
 |
|---|
| Đám rước Bà (Ảnh sưu tầm) |
Sau khi về đến miếu, trong khoảng 8h – 8h30, người dân sẽ tổ chức nghi lễ cúng giỗ tiền hiền – hậu hiền.
Trước khi chính lễ diễn ra, khoảng 11h, Bóng rỗi, chầu mời được tổ chức với ý nghĩa để mời Bà về dự lễ và múa dâng mâm vàng, mâm bạc tới Bà.
Đúng 12h trưa bắt đầu nghi lễ cúng ngũ hành. Đây là chính lễ, vừa cúng nghinh vừa cúng tạ thần. Bắt đầu vào lễ, người dân sẽ đánh ba hồi chiêng – trống. 8 học trò lễ và 6 đào thài sẽ bắt đầu thực hiện những nghi thức truyền thống.
Trước bàn thờ ngũ hành là bốn người phụ nữ gồm một chánh tế, một bồi tế và hai bên là đông hiếu cùng tây hiếu. Tiếp đến là 4 người mặc trang phục lính hầu, tay cầm mác.
Chủ lễ dâng một tuần hương kèm ba tuần rượu và một tuần trà. Chủ tế cúng nguyện và Bà nhập vào bà cốt đã được chuẩn bị. Thông qua bà cốt, Bà sẽ nói những điều cần mách bảo cho dân làng. Cuối cùng chủ lễ hóa văn tế rồi những người tham dự cúng lễ lần lượt lạy tạ Bà và gửi gắm những ước nguyện của mình và gia đình, cầu mong Bà độ trì và phù trợ.
 |
|---|
| Bốn người phụ nữ hành lễ trước bàn thờ (Ảnh sưu tầm) |
Sau phần lễ là hát bội với các vở Phan Thế Ngọc đả lôi đài, Sở Văn cứu giá, xử án phi giao, tôn soái Dương Kim Huệ, mai trắng xe duyên… Cũng trong buổi chiều của ngày cúng lễ đầu tiên, ban quý tế sẽ tổ chức lễ đại bội.
Đến khoảng 3h chiều, lễ trình tuồng sẽ diễn ra, sau đó là bóng rỗi, múa mâm vàng, mâm bạc dâng Bà.
 |
|---|
| Múa bóng rỗi (Ảnh sưu tầm) |
Miếu Bà Ngũ Hành ngày càng thu hút đông đảo dân cư Vũng Tàu và nhiều du khách thập phương, trở thành địa điểm du lịch lý thú, làm giàu thêm phong tục truyền thống tốt đẹp của địa phương. Lễ hội Vũng Tàu này đã và ngày càng trở thành điểm tựa tinh thần, nơi giao lưu văn hóa, khơi dậy và gắn kết tinh thần đoàn kết, tương trợ lẫn nhau của nhân dân.
