Hà Giang đâu chỉ có hoa tam giác mạch hồng rực cao nguyên đá mỗi độ thu về. Hà Giang còn có một điểm du lịch khiến nó tương đồng với Hà Nội, với Hội An. Nhắc đến phố cổ, đâu chỉ có Phố cổ Hội An hay Hà Nội 36 phố phường mà còn có Phố cổ Đồng Văn. Xin điểm qua vài nét về Phố cổ Đồng Văn với vị trí địa lý, kiến trúc, chợ và quán cà phê Phố cổ nổi tiếng lâu nay.
Là một trong những điểm du lịch chính của Hà Giang, Phố cổ Đồng Văn nằm ở thị trấn Đồng Văn, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang. Khu vực trung tâm thị trấn Đồng Văn xưa thuộc tổng Đông Quan, châu Nguyên Bình, phủ Tường Vân, tỉnh Tuyên Quang và có lịch sử phát triển về kiến trúc, văn hóa hàng trăm năm.
Toàn cảnh Phố cổ Đồng Văn xưa, phố cổ với lịch sử kéo dài qua nhiều thời kỳ trở thành điểm du lịch thu hút hiện nay (Nguồn ảnh – Internet)
Những năm 1880, khi chiếm đóng khu vực này, người Pháp đã có những quy hoạch và để lại những điểm nhấn quan trọng về quy hoạch và kiến trúc, đặc biệt là chợ Đồng Văn, xây bằng đá trong những năm 1920 gần như còn nguyên vẹn đến ngày nay.
Toàn cảnh Phố cổ Đồng Văn nay, sau bao thăng trầm lịch sử, phố cổ vẫn giữ được nhiều di tích trở thành 1 trong 11 điểm du lịch chính của Hà Giang (Ảnh – Viet Cuong)
Thị trấn Đồng Văn nằm lọt thỏm giữa thung lũng với bốn bề núi đá bao bọc. Khu phố cổ vẻn vẹn 40 nóc nhà nằm xếp vào nhau dưới núi đá. Buổi sớm, bức tranh phố cổ là sự pha trộn đến tài tình hai tông màu: màu vàng rực của nắng và màu xám của những ngôi nhà cổ.
Bình minh Phố cổ Đồng Văn với ảnh film (Nguồn ảnh – Internet)
Khu phố cổ được hình thành từ đầu thế kỷ 20, ban sơ chỉ có vài gia đình người Mông, người Tày và người Hoa sinh sống, dần dần có thêm nhiều cư dân địa phương khác tìm đến. Nhìn tổng thể, khu phố cổ mang đậm dấu ấn kiến trúc của người Hoa với những ngôi nhà hai tầng lợp ngói âm dương, những chiếc đèn lồng đỏ treo cao.
Nhà trình tường với đèn lồng đỏ treo cao (Nguồn ảnh – Internet)
Bức tranh về khu phố cố được thể hiện trên nhiều gam màu, thay đổi theo từng cung bậc thời gian trong một ngày. Buổi sáng, bức tranh độc đáo ấy được pha trộn tài tình bởi hai tông màu vàng rực của nắng và màu xám của những ngôi nhà cổ. Không gian im lìm trong sương sớm như được đánh thức bởi ánh sáng, âm thanh náo nhiệt và những sắc màu rực rỡ trong trang phục của đồng bào người Mông, Hoa, Ráy, Tày, Nùng,…
Phố cổ Đồng Văn dưới nhiều góc nhìn (Nguồn ảnh – Internet)
Khi trời đất ngả chiều, sự yên bình cố hữu lại bao trùm khu phố cổ giữa lòng cao nguyên đá. Đêm đến ánh đèn dầu từ mỗi chiếc bàn chỉ đủ soi lờ mờ. Trong không gian ấy đôi khi có tiếng kèn môi của chàng trai Mông trong giai điệu gọi bạn tình. Vào đêm cuối tuần, quán lại rộn ràng với những chàng trai, cô gái từ các bản được chủ quán mời về hát những bài dân ca, thể hiện những điệu múa giao duyên.
Từ trên cao nhìn xuống, bên ba dãy chợ xếp thành hình chữ U lợp ngói âm dương là hai dãy phố cổ chạy vào chân núi. Một khu dân cư chủ yếu là người Tày với hàng chục ngôi nhà cũ dựng bởi những người thợ ở Tứ Xuyên sang làm thuê và được xem như một phần quan trọng của phố cổ Đồng Văn. Theo tài liệu từ một cuộc hội thảo về phố cổ Đồng Văn thì tại khu vực này còn khoảng trên dưới 40 ngôi nhà cổ có tuổi đời trên dưới 100 năm, cá biệt có những ngôi nhà gần 200 năm như nhà ông Lương Huy Ngò, người Tày và được xây dựng từ khoảng năm 1860.
Một góc phố cổ sáng sớm (Nguồn ảnh – Internet)
Kiến trúc ở đây phổ biến là nhà hai tầng trình tường, lợp ngói âm dương. Riêng khu vực chợ Đồng Văn, còn có nhiều nhà cổ kiểu ống để tận dụng mặt tiền như phố cổ Hà Nội. Từ năm 2006, huyện Đồng Văn đã tổ chức mỗi tháng 3 “Đêm phố cổ” vào các ngày 14, 15, 16 âm lịch. Theo đó các hộ dân trong khu phố cổ đồng loạt treo đèn lồng đỏ, một số hoạt động như trưng bày thổ cẩm các dân tộc, trình diễn và bán các món ăn truyền thống của các dân tộc với kỳ vọng thu hút khách du lịch theo kiểu một phố cổ Hội An.
Một gian hàng bán đồ truyền thống ở phiên chợ Hà Giang (Ảnh – Justin Mott)
Chợ Đồng Văn không chỉ là nơi giao thương của đồng bào các dân tộc trong vùng, mà hơn thế nữa, vào các phiên chợ, nơi đây như đang tổ chức lễ hội. Từ những thiếu nữ Mông đến đồng bào Pu Péo, Lô Lô,… xúng xính trong các bộ trang phục truyền thống xuống chợ chơi, kết bạn, mua sắm và trao đổi hàng hóa. Nét giao thoa tinh tế, độc đáo của kiến trúc Việt – Hoa được xây dựng trong khoảng từ những năm 1925 – 1928, khu chợ Đồng Văn như một nét vẽ đẹp và ấn tượng trong lòng cao nguyên.
Với nét đặc trưng vốn có, những nét đẹp trong nền văn hóa truyền thống đa sắc màu, kiến trúc của người dân phố cổ Đồng Văn đã tạo nên điểm nhấn ấn tượng và độc đáo trên vùng Công viên địa chất – Cao nguyên đá Đồng Văn.
Cà phê Phố cổ tọa lạc ở một ngôi nhà cổ còn khá nguyên vẹn (Nguồn ảnh – Internet)
Nói đến phố cổ, nói đến cà phê phố cổ, người ta dễ liên tưởng đến Hà Nội, hay Hội An, như một suy nghĩ đã trở thành thói quen. Cũng dễ hiểu, bởi phố cổ Đồng Văn ở miền biên viễn này trẻ hơn nhiều so với lịch sử phố cổ Hà Nội hay Hội An; và cà phê thì có vẻ là thức uống của phố thị dưới đồng bằng, chứ không phải ở vùng núi cao. Vậy mà “Cà phê Phố cổ” ở thị trấn Đồng Văn đã níu chân tất cả những ai trót bước vào đây!
Dãy nhà dọc phía bên phải rộng hơn, và thiết kế chỗ ngồi không có ghế (trái) (Nguồn ảnh – Internet)
Hoa văn trang trí tinh tế ở gian giữa tầng trệt lớp nhà sau, chiếc đèn trang trí bổ sung rất phù hợp với kiến trúc xưa cũ (phải) (Nguồn ảnh – Internet)
Là một trong số không nhiều những ngôi nhà cổ vẫn giữ được vẻ đẹp cổ kính trong khu phố cổ Đồng Văn đang xuống cấp và suy tàn, “Cà phê Phố cổ” giống như một điểm sáng mời gọi, càng đúng hơn với chức năng quán xá mà nó đang giữ.
Đây vốn là nhà của một địa chủ họ Lương người Tày, rất có thế lực ở vùng Đồng Văn khi xưa. Ngôi nhà ngót trăm năm này cũng trải qua nhiều thăng trầm cùng khu phố cổ, và may mắn là vẫn còn gần như nguyên vẹn.
Cầu thang gỗ đi lên lớp nhà sau (Nguồn ảnh – Internet)
Về quy mô, ngôi nhà khá lớn so với các ngôi nhà khác cùng thời ở Đồng Văn, với mặt tiền rộng, nhiều lớp nhà và có sân trong. Kiến trúc công trình có nét giống với Dinh nhà Vương của “vua Mèo” Vương Chính Đức ở thung lũng Sà Phìn, chịu ảnh hưởng của kiến trúc nhà Thanh (Trung Quốc) với nhiều lớp nhà theo nguyên tắc ngoài thấp trong cao, có sân trong, bố cục khép kín và hướng nội.
Có tay phượt nói vui rằng: “Cả Đồng Văn chỉ có mỗi quán cà phê – là nơi đây”. Nói vậy có thể e một vài quán cà phê khác ở thị trấn tự ái; nhưng thực ra cũng có cái lý riêng. Bởi chẳng thể nào tìm được một không gian như ở đây, một kiến trúc như ở đây, một tinh thần như ở đây. Đây là nơi khách du lịch dừng chân khó cưỡng khi tới Đồng Văn.
“Cả Đồng Văn chỉ có mỗi quán cà phê – là nơi đây” (Nguồn ảnh – Internet)
Phố cổ Đồng Văn không quá lớn nhưng đủ rộng để chứa nhiều người; và rộng hơn để chứa cả những tâm hồn thênh thang ở trên cao nguyên đá, những con người “sống trong đá, chết vùi trong đá” hay những con người phương xa đã trót cảm mến nơi đất này!
Nguồn: sưu tầm
Với những nét đặc trưng vốn có, với vẻ đẹp trong nền văn hóa truyền thống đa sắc màu, phố cổ Đồng Văn đã tạo nên điểm nhấn ấn tượng và độc đáo trên vùng cao nguyên đá Đồng Văn - Hà Giang.
