Thành nhà Mạc thuộc phường Tam Thanh, thành phố Lạng Sơn, là di tích lịch sử kiến trúc quân sự phản ánh thời kỳ phong kiến Việt Nam suốt từ cuối thế kỷ 16 đến giữa thế kỷ 17. Thành là căn cứ quân sự hiểm yếu chắn con đường độc đạo nối từ Ải Bắc xuống phía Nam do Mạc Kính Cung xây dựng nhằm chống lại Lê - Trịnh.
Dựa vào thế của 3 ngọn núi cao hàng chục mét, trong đó có núi Tô Thị, Lô Cốt, Mạc Kính Cung khi xưa đã cho xây dựng những đoạn tường thành, bao quanh một bãi đất trống bằng phẳng rộng hàng chục nghìn m2.
Dấu tích hiện nay của thành gồm 2 đoạn tường khoảng 300 m, mặt thành rộng khoảng một mét, xây bằng những khối đá lớn giữa hẻm núi.
Bức tường thành phía Tây Bắc, xây bằng đá hộc miết mạch vôi cát có chiều dài 65 m, chiều cao 4 m, có cửa công, lỗ châu mai, cửa ra vào.
Bức phía Đông dài 75 m cũng có cổng ra vào, 15 lỗ châu mai, 7 cửa công. Chất liệu kết dính những khối đá hộc lớn lại với nhau là mật mía và mật ong.
Thành nhà Mạc dựa vào núi nàng Tô Thị, nằm trong quần thể di tích được đưa vào khai thác phục vụ du lịch. Năm 1962, thành được xếp hạng di tích lịch sử quốc gia; năm 2010 được đầu tư, tôn tạo đưa vào phục vụ du khách du lịch tham quan.
Từ chân núi dẫn lên cổng thành gồm hơn 100 bậc tam cấp. Để du khách lên các đỉnh núi tham quan, ngắm cảnh là hàng trăm bậc thang được xây dựng uốn lượn trên các đỉnh núi. Tuy được trùng tu tôn tạo, nhưng hiện nhiều đoạn thành bị che phủ bởi cây bụi, lau lách rậm rạp.
Từ đỉnh núi trên thành nhà Mạc có thể phóng tầm mắt bao quát cả thành phố Lạng Sơn. Theo Ban quản lý di tích, từ năm 2004 UBND tỉnh Lạng Sơn đã giao khu di tích thành nhà Mạc cho Công ty TNHH Hoàng Việt Anh đầu tư quản lý và khai thác, nhưng dự án vẫn còn dang dở.
Nguồn: Hồng Vân
