Có thể mở cửa ''chim sắt'' khi đang bay?

Phi công Ron Wagner, người từng làm việc cho Không lực Mỹ, giải đáp thắc mắc trên:

Có lần trong chuyến bay của tôi, một tiếp viên hàng không trẻ đã gấp gáp chạy tới buồng lái để thông báo về vị hành khách đang cố mở của thoát hiểm của máy bay. Nữ tiếp viên đó không thể ngăn anh ta nên đã tới nhờ giúp đỡ. Chúng tôi cười lớn, và nói rằng không cần phải lo lắng, bởi điều anh ta đang cố làm là không tưởng.

Cửa máy bay dân dụng được thiết kế rất đặc biệt. Ảnh: Remy Gabalda.

Trong không trung, cửa thoát hiểm sẽ bị giữ chặt bởi 3-4 tấn áp lực. Ngay cả khi máy bay chưa cất cánh và máy điều áp được mở, áp lực vẫn ở mức 180-360 kg. Máy điều áp được dùng khi ở mặt đất để tránh cho khách không bị thủng màng nhĩ do thay đổi áp suất. Với áp suất khoảng 700 kg/m2, việc ngăn cản hành khách đó ngay cả khi máy bay vẫn trên mặt đất là điều không cần thiết.

So với các cửa chính, cửa thoát hiểm của máy bay có thiết kế đơn giản hơn, có thể dễ dàng mở khóa từ phía bên trong. Tuy nhiên, sự chênh lệch áp suất khiến công việc mở cửa đơn giản cũng trở thành không tưởng.

Cửa máy bay dân dụng được thiết kế rất thông minh. Trong chuyến bay tới, bạn hãy thử quan sát kỹ cửa máy bay và cơ chế hoạt động. Khi được đóng lại, cửa sẽ trượt về phía trong cabin, sau đó gắn chặt vào khung cửa, tạo thành chốt khóa an toàn. Thiết kế của ngành hàng không áp dụng các quy luật vật lý để giữ cho cửa đóng chặt. 

Không có thiết kế này, với việc hàng nghìn chiếc máy bay được sử dụng mỗi ngày trong suốt nhiều thập kỷ qua, chắc chắn sẽ xảy ra trường hợp cửa máy bay bị bật tung. Theo những gì tôi biết, từ khi áp dụng hệ thống cửa khóa cơ học, chưa từng có ghi nhận nào về việc cửa tung ra trong khi máy bay đang hoạt động.

Thiết kế này không phải lúc nào cũng được sử dụng cho hệ thống cửa máy bay. Cửa khoang hành lý của máy bay DC-10 là một ví dụ. Họ dùng một cơ chế khóa giống như cơ chế được sử dụng ở ngân hàng. Đó là một hệ thống khóa vô cùng vững chắc và an toàn, tuy nhiên lại không có nhiều tác dụng khi bên trong cabin chứa hàng nghìn hành lý xách tay. Và một số cánh cửa đã không vượt qua được thử thách này.

Một trong những tai nạn xảy ra là trường hợp rơi máy bay trong chuyến bay 981 của hãng hàng không Thổ Nhĩ Kỳ. Cánh cửa phía sau khoang hành lý đã bị thổi bay do khung khóa không chịu nổi áp lực (Thiết kế máy bay MD không tốt bằng Boeing). Phần khóa dưới sàn không giữ được khung cửa. Các phi công trong buồng lái không có cách nào để kiểm soát tình hình, và máy bay cứ thế lao xuống. Hành khách chỉ có thể cầu nguyện trong vô vọng khi máy bay rơi.

Sau tai nạn này, hệ thống khóa cửa đã được thiết kế lại, không còn việc cửa máy bay bị thổi bay như trường hợp của máy bay DC-10 và MD-11. Tuy nhiên sau sự cố này, họ nhận ra thiết kế của máy bay DC-10 không đủ an toàn để chở người. Hiện nay chúng chỉ được dùng để vận chuyển hàng hóa.