Giới thiệu về Nhà thờ Giáo Xứ Chợ Mới

Lược sử Giáo xứ Chợ Mới

1. Vị trí địa lý

Giáo xứ Chợ Mới gồm các xã: Xã Vĩnh Ngọc, một phần Xã Vĩnh Thạnh và một phần Phường Ngọc Hiệp với một diện tích rộng khoảng 40 km2.

Nhà thờ Chợ Mới toạ lạc trên Thôn Ngọc Hội, Xã Vĩnh Ngọc, Thành Phố Nha Trang, Tỉnh Khánh Hoà.

Ðông giáp Giáo xứ Chánh Toà (Ranh giới Khóm Vĩnh Hội + Lư Cấm + Cầu Chợ Mới).Tây giáp Giáo xứ Bình Cang (Cầu Dứa – Bến đò Xuân Phong).Nam giáp Giáo xứ Phước Hoà (Ðường rầy xe lửa Nha Trang – Sàigòn). Bắc giáp Giáo xứ Phù Sa (Sông Cái).

2. Hình thành và phát triển

Không ai có thể quả quyết là đạo Công Giáo phát xuất tại địa phương này từ lúc nào, năm nào. Nhưng chắc chắn là đạo Công Giáo đã có mặt tại đây trên 300 năm, vì lịch sử ghi rằng: Ðức Cha Phêrô Lambert de la Motte cùng hai Linh mục tiên khởi là Cha Giuse Trang và Cha Luca Bền, với hai vị Thừa Sai là Linh mục Mahot và Linh mục Vachet, đã rời Thái Lan ngày 20.07.1671 khởi hành sang Việt Nam. Thuyền của các Ngài gặp cơn bảo táp dữ dội tại đảo Phú Quốc. Sau cuộc hành trình gian lao và nguy hiểm, Ðức Cha đã đến Nha Trang vào cuối tháng 08.1671, Ðức Cha sợ bị tiết lộ, chính quyền sẽ bắt giam và cơn cấm đạo sẽ bùng lên làm thiệt cho giáo dân, nên Ngài kiếm nơi cho chắc chắn để cẩn mật cập bến ban đêm. Một Linh mục Việt Nam đi báo tin cho Ban Chức Việc. Ngày hôm sau, lúc 10h30 Ngài trở lui, dẫn theo hai thầy giảng và hai giáo dân Chợ Mới. Lúc trời tối, giáo dân đã đến rước Ðức Cha đi võng, các Cha đi bộ trong màn đêm lặng lẽ, và từ bờ biển về Chợ Mới bằng yên trong đêm 07.09.1671. Tại đây, sử liệu còn ghi thêm: “Các Cha ngồi giải tội, Ðức Cha ban Bí tích Thêm Sức cho 200 em và một ít người lớn”. Lúc bấy giờ Giáo xứ Chợ Mới đã có 800 giáo dân. Ðó là giây phút lịch sử vàng son và hạnh phúc nhất cho cộng đoàn Giáo xứ Chợ Mới.

Như vậy đạo Công Giáo ở Giáo xứ Chợ Mới tính đến nay đã có khoảng 328 năm, một giáo xứ lâu đời nhất của Khánh Hoà. Cũng như những giáo xứ đầu tiên của Khánh Hoà, Ông bà, cha mẹ của giáo dân Chợ Mới là những người con cả lúc bấy giờ, vốn là những người con gốc từ Nam – Ngãi – Bình – Phú, theo phong trào Nam tiến, thời Chúa Nguyễn, đã kéo vào lập nghiệp sinh sống tại miền đất Nha Trang cho tới ngày hôm nay.

Rời khỏi Nha Trang, men quốc lộ 1, hướng về nam, chừng 2 cây số, nơi đây rẽ qua phải, để tiếp tục xuôi bước về hướng Bắc, men Hương Lộ 45 trên một cây số, hai bên vườn dừa rậm mát, nhìn về hướng Ðông, nơi đây hiện lên một ngôi thánh Ðường, với ngọn tháp chuông cao vút, trang trọng cung kính, đó là trung tâm của Giáo xứ Chợ Mới.

Thu hình dưới một rừng dừa xanh ngát, cạnh giòng Sông Cái Nha Trang thuộc Thôn Ngọc Hội, Xã Vĩnh Ngọc, thành Phố Nha Trang, Tỉnh Khánh Hoà. Cách nay trên ba thế kỷ, một số cu dân sống bằng nghề biển, làm đồ gốm, chính vì thế mà Chợ Mới còn có tên là Xóm Thuyền hay Xóm Gốm.

Giáo xứ Chợ Mới trong thời kỳ bắt đạo:

Ðồng số phận như những anh em trong cộng đoàn dân Chúa thuộc các giáo xứ khác từ Bắc chí Nam, giáo dân Chợ Mới cũng trải qua một thời kỳ bắt đạo khủng khiếp, cũng tù đầy, tra tấn, cùng cam chịu đủ mọi thứ cực hình dành cho những kẻ xưng danh vì Ðạo Chúa. Trong số những người đã được diễm phúc đó, có Nữ tu Bề Trên Dòng Mến Thánh Giá Chợ Mới, Chủng sinh Giuse Hữu và cả gia đình Ông Phúc gồm 7 người đều chôn trong một cái hầm và cũng là nơi chôn xác Anê Dần tử đạo thời Văn Thân. Một số giáo dân để được an thân giữ đạo buộc lòng bỏ mồ mã tổ tiên di cư vào Nam. Hiện nay, rãi rác trong giáo xứ, nhiều ngôi mộ xưa để lại rong rêu phủ đầy với cây Thánh Giá hai ngang. Người ta nói: đó là những ngôi mộ của các vị anh hùng, hy sinh tính mạng để bảo vệ đức tin và làm vinh danh Thiên Chúa. Tất cả những ngôi mộ này đều được xây cất theo kiến trúc Á Ðông, đặc biệt là với Thánh Giá hai ngang. Một trong những ngôi mộ đó, người ta đọc trên tấm bia dòng chữ Nho: “Bá Ða Lộc chi mộ”, hiện toạ lạc tại khu giáo Bá Ða Lộc, Chợ Mới, Phường Ngọc Hiệp.

Trong thời Pháp thuộc, tại đây có một cái chợ nhỏ dành cho gia nhân người Pháp cũng như người Việt Nam từ Nha Trang lên mua sắm thức ăn hằng ngày. Sau đó, một cái chợ được xây cất khang trang mát mẻ thay cho cái chợ nhỏ trước kia. Ðó là cái Chợ Mới, Chợ Mới tại Phường Ngọc Hiệp ngày nay, và cũng từ đó giáo xứ được mang một cái tên mới là: Giáo xứ Chợ Mới.

Các đặc điểm của giáo xứ:

Giáo xứ Chợ Mới thuộc ngoại ô thành phố Nha Trang chỉ cách trung tâm thành phố khoảng 3km, cách quốc lộ 1 trên 1km. Khung cảnh thôn quê với dừa xanh, sông nước, nhưng đất canh tác không có nên vấn đề kinh tế gặp khó khăn, nông nghiệp thì không đất đai, buôn bán không thuận lợi. Ða số giáo dân sinh sống bằng nghề tự do. Tuy gần trung tâm thành phố nhưng kinh tế đã hạn chế sinh hoạt văn hoá rất nhiều. Lại nữa, cũng vì gần trung tâm thành phố nên Chợ Mới thỉnh thoảng trở thành nơi trú thân bất đắc dĩ của nhiều băng, nhóm, trộm cắp từ thành phố, và do đó có nhiều dịp để con em trong giáo xứ rơi vào các tệ nạn xã hội. Chợ Mới gần Sông Cái, nhưng lại là vùng đất nhiều mặn, nhiều phèn, ngoài cây dừa, những thứ cây khác khó phát triển trên vùng đất này. Hy vọng trong tương lai với việc mở rộng hương lộ 45 với chương trình nước trong nước sạch cho nông thôn đời sống giáo dân Chợ Mới có thể khá hơn chăng.

Các cơ sở trước thời Văn Thân:

Ngôi thánh đường, Nữ tu viện, Nhà mồ côi, và theo truyền khẩu: một tiểu chủng viện, không còn để lại dấu tích gì, trừ nền móng ngôi thánh đường trong đó có ngôi mộ (có lẽ của một vị Thừa sai hay cha sở) chôn cất trên gian cung thánh năm 1801.

Ngày nay Giáo xứ Chợ Mới gồm có 6 khu giáo:

Khu giáo Lavang – Khu giáo Fatima – Khu giáo Lộ Ðức

Khu giáo Mả Thánh – Khu giáo Lư Cấm – Khu giáo Bá Ða Lộc

Cơ sở hiện nay:

Ngôi thánh đường hiện tại xây cất sau thời Văn Thân không rõ năm nào được đại tu năm 1948. Hiện nay đã xuống cấp.

Ngôi nhà xứ xây năm 1969
Một hội trường xây năm 1970
Một trường tiểu học 4 phòng, nhà nước đang trưng dụng
Một cơ sở của cộng đoàn các Nữ tu Dòng Khiết Tâm Ðức Mẹ
Một nghĩa trang – Một Hang đá Ðức Mẹ

Các linh mục phụ trách giáo xứ:

Theo tài liệu cho biết và chiếu theo sổ Rửa Tội thì lần lượt tìm thấy các Linh mục quản xứ và phó xứ sau đây:

Lm Mahot khoảng năm 1670
Lm Courtelin 1676  (Thời gian mất sổ do chiến tranh)

Lm Durang từ tháng 08 – 1907
Lm Joseph Laurent từ tháng10 -1910
Lm Ernest Garrigues (Lm Liêm) từ tháng 9.1911 Bị mất sổ Rửa Tội khi chạy giặc qua bên Truông Ðá Hội, Hòn Ngang 1945.
Lm Durang: 1921-1923
Lm Anrê Tôn: 1923-1924
Lm Giuse Dụng: 1924-1927
Lm Louis Valet (Cố Ngân): 1927-1929
Lm Antôn Thạnh: 1929-1937
Lm Tourte (Lm Quý) & Lm Lefèbre (Cố Kim): 1937-1939
Lm Antôn An: 1939-1942
Lm Augustinô Cần: 1942-1943
Lm Gioan Nguyễn quang Xuyên: 1943-1944
Lm Tôma Tới: 1944-1945
Lm Nguyễn Sồ: 1945-1954
Lm Phaolô Tường: 1954-1955
Lm Alexis Lê trung Hậu: 1955-1957
Lm Phaolô Biên: 1957
Lm Martinô Hộ: 1957
Lm Gioan Kim: 1957-1959
Lm G.B Nguyễn quang Dung: 1959-1960
Lm Giuse Nguyễn trung Hiếu: 1960-1967
Lm Phêrô Nguyễn đình Phượng: 1967-1972
Lm Antôn Hồ ngọc Hạnh: 1972-1986
Lm Phêrô Phạm ngọc Phi – Phó xứ: 1979-1986
Lm Phêrô Phạm ngọc Phi: 1986-1991
Lm Augustinô Mai Hứa: 1991 -1996
Lm Louis Nguyễn phúc Hải – Phó xứ: 1994- 1995
Lm Antôn Nguyễn công Nam – Phó xứ: 30.07.1995
Lm Antôn Nguyễn công Nam – Chính xứ: 03.09.1996

Lm Phanxicô Xaviê Nguyễn Chí Cần

Những hoa quả của giáo xứ

Lm Vinh Sơn Lê công Khương (nghỉ hưu tai Cây Vông)
Lm PhaoLô Nguyễn văn Lạc (Chết)
Lm Giuse Lê khắc Tâm (Chết)
Lm Louis Lê văn Sinh (Nhà hưu dưỡng)
Lm Vinh Sơn Trần đình phúc Quý
Lm Matthêu Nguyễn vĩnh Phúc – OFM
Lm Micae Trần đình cường Phùng – SDB (Chết)
Lm Tôma Nguyễn thành Nguyên – (Du học Mỹ)
Frère Gonzague Dương văn Bí (Chết)
Frère Philbert Lê văn Cẩn – Lasan
Frère Dèsiré Lê văn Nghiêm – Lasan (đang ở nước ngoài)
Thầy Philip Lê văn Tâm OFM

Nữ tu: Jeanne Nguyễn thị Quả (Chết)
Nữ tu: Lụa (Chết)
Nữ tu: Isave Ðỗ thị minh Hiển – MTG Qui nhơn
Nữ tu: Maria Nguyễn thị Truyền – MTG Qui nhơn
Nữ tu: Denise Nguyễn thị Quyền
Nữ tu: Marie ange Huỳnh thị Nghiêm – KTÐM Nha Trang
Nữ tu: Maria Nguyễn thị Cách – KTÐM Nha Trang
Nữ tu: Maria Phùng thị thuư Phương – KTÐM Nha Trang
Nữ tu: Maria Nguyễn thị Chuông – KTÐM Nha Trang
Tập sinh: Maria Nguyễn thị tuyết Hằng (Dòng kín Nha Trang)

Chủng sinh: 13 em và dự tu: 11 em

Sinh hoạt giáo xứ

1. Các lớp giáo lý:

Học theo chương trình giáo lý phổ thông của giáo phận từ lớp đồng cỏ non đến lớp vào đời và giáo xứ còn có thêm lớp đào tạo giáo lý viên. Các lớp này học vào ngày Chúa nhật sau lễ II và chiều lúc 14h30 – 15h30.

Giáo lý tân tòng: Một năm có hai khoá: Khoá I (tháng 2 – 7) và khoá II (tháng 7 -12) và một lớp bổ túc tuỳ vào hoàn cảnh của học viên. Các khoá này học một tuần 3 lần vào buổi tối, thời gian mỗi lần học từ 1 tiếng đến 1 tiêng rưỡi, theo chương trình giáo lý Tân Ðịnh. Các khoá này thường do Hội Ðồng Giáo Xứ phụ trách. Trung bình mỗi khoá học khoảng 12 học viên. Giáo lý Hôn nhân do Linh mục quản xứ phụ trách.

2. Các hoạt động:

Giúp học sinh nghèo, người nghèo vào dịp tết. Giúp gia đình nghèo không có tiền chôn cất.

Hướng tương lai

Ước mong của giáo xứ hiện nay là muốn mở một trường huấn nghệ cho thanh thiếu niên chủ yếu là nữ giới: may vá, thêu thùa; khuyến khích việc học giáo lý và văn hoá học đường; phòng đọc sách thiếu nhi; phòng thuốc miễn phí, và đặc biệt là tái thiết thánh đường đang xuống cấp.